W ostatnim roku dotkliwie odczuwalne są skutki sytuacji geopolitycznej związanej m.in. z wojną na Ukrainie i sankcjami nałożonymi na Rosję, które przyczyniły się do wzrostu kosztów energii oraz znaczącą ograniczyły podaż węgla. W okresie zimowym narastają obawy o zapewnienie surowców opałowych do ogrzania domów i budynków gospodarczych. Spowodowało to poszukiwanie alternatywnych źródeł opału. Niemalże naturalne jest zwrócenie się rolników w stronę pozyskiwania energii z biomasy.
Zboża w energetyce
Do wykorzystania w energetyce uprawia się gatunki specjalnie na ten cel przeznaczone, a także poszukuje się innych kierunków użytkowania roślin powszechnie uprawianych. W ostatnim czasie oczy producentów zwróciły się w kierunku ziarna zbóż. W związku z bardzo wysoką ceną węgla, wielu rolników popiera wykorzystanie nadwyżek zboża na cele opałowe, traktując je jako ekonomiczną alternatywę dla tradycyjnego opału. Naprzeciw tym trendom wychodzą producenci systemów grzewczych poprzez wprowadzenie kotłów przystosowanych do spalania zboża. Szczególnym zainteresowaniem w tym kontekście cieszy się owies. Rolnicy wykorzystujący zasoby tego zboża z własnych gospodarstw mają możliwość uniezależnia się od zewnętrznych dostawców surowców energetycznych.
Dlaczego owies jest najlepszym zbożem na materiał opałowy ?
Owies, dzięki prostocie uprawy i niewielkim wymaganiom glebowym, może być uprawiany na terenie całego kraju. Zdecydowana większość produkcji ziarna owsa przeznaczana jest na paszę, część na materiał siewny a pozostałe ilości na cele konsumpcyjne, potrzeby przemysłu kosmetycznego itp. Wysoka wartość opałowa, którą owies zawdzięcza dużej zawartości tłuszczu i wysokiemu udziałowi łuski, sprawia, że zyskał on miano zboża najlepiej nadającego się do spalania. Co więcej, owies jest opałem ekologicznym, w wyniku jego spalania powstaje niewielka ilość popiołu, którą dodatkowo można wykorzystać jako nawóz. Ponadto, uzyskując ziarno otrzymujemy również słomę, którą również można wykorzystać jako opał.
Owsa nie należy spalać w kotłach na ekogroszek (może to grozić uszkodzeniem pieca), a w piecach pelletowych, które powinny zostać odpowiednio do tego celu dostosowane. Kwestią fundamentalną jest dobór odpowiedniego podajnika (drobny surowiec) oraz palnika (efektywne spalanie). Literatura podaje, że wartość opałowa owsa wynosi ok. 15-19 MJ/kg, dla porównania ekogroszku ok. 23-25 MJ/kg.
Jak wygląda zróżnicowanie odmianowe owsa w kontekście wykorzystania na cele opałowe? Jakie są cechy decydujące o szczególnej przydatności danej odmiany do przeznaczenia na ten cel?
Jak już wspomniano, odmianę owsa wykorzystywaną na cele energetyczne powinna charakteryzować przede wszystkim wysoka kaloryczność (duża zawartość tłuszczu – mała zawartość białka) i przynajmniej średni udział łuski. Odmiana taka powinna pozostawiać po spaleniu mało popiołu. Bardzo korzystnie pod względem wymienionych cech prezentują się odmiany owsa Hodowli Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR. Oprócz wysokiego potencjału plonowania i bardzo dobrego ogólnego profilu cech rolniczo – użytkowych, charakteryzują się odpowiednią wartością opałową.
W rankingu zawartości tłuszczu w ziarnie w pierwszej 10 odmian aż 9 pochodzi z HR STRZELCE:
- Gepard 9/9
- Rambo 7/9
- Refleks 7/9
- Pablo 6/9
- Paskal 6/9
- Agent 6/9
- Bingo 6/9
- Wulkan 5/9
- odmiana konkurencyjna 5/9
- Nawigator5/9
Przede wszystkim należy wymienić tu odmianę Gepard, której ziarno cechuje najwyższa zawartość tłuszczu (wg COBORU ocena 9 – w skali 9-cio stopniowej) oraz udział łuski na poziomie 27,8%. Na uwagę zasługują również odmiany Rambo i Refleks o zawartości tłuszczu ocenionej na 7/9, oraz udziałem łuski kształtującym się na poziomie 26,2%.
