T1 w pszenicy ozimej – pierwszy krok do wysokiego plonu

Pszenica ozima to jedna z najważniejszych upraw w rolnictwie, stanowiąca podstawę produkcji zbożowej w Polsce i Europie. Aby zapewnić jej wysoką zdrowotność i maksymalizować plony, kluczowe jest stosowanie odpowiednich praktyk ochrony roślin. Jednym z najważniejszych momentów w strategii ochrony fungicydowej jest zabieg T1, który odgrywa fundamentalną rolę w zabezpieczeniu upraw przed chorobami grzybowymi.

Czym właściwie jest zabieg T1? To pierwszy wiosenny zabieg fungicydowy w uprawie pszenicy ozimej, wykonywany w fazie BBCH 30-32 (początek strzelania w źdźbło). Jego głównym celem jest ochrona podstawy źdźbła i dolnych liści przed infekcjami grzybowymi, które mogą osłabić roślinę i wpłynąć na przyszłe plony.

Dlaczego zabieg T1 jest tak ważny? Ponieważ stanowi fundament całego programu ochrony. Odpowiednio przeprowadzona aplikacja fungicydowa na tym etapie pozwala nie tylko ograniczyć presję chorób w kolejnych fazach wzrostu, ale również zwiększa zdolność roślin do pobierania składników odżywczych i optymalizuje ich rozwój.

W tym artykule szczegółowo omówimy termin wykonania zabiegu T1, najgroźniejsze choroby w tym okresie oraz skuteczne strategie ochrony pszenicy ozimej, które pozwolą uzyskać zdrowe i obfite plony.

Termin zabiegu T1 – kiedy najlepiej wykonać?

Optymalne okno czasowe – faza BBCH 30-32

Kluczowym momentem dla wykonania zabiegu T1 jest początek strzelania w źdźbło, czyli faza BBCH 30-32. W praktyce oznacza to:

• BBCH 30 – zakończenie krzewienia, roślina przygotowuje się do wzrostu pędu głównego. 
• BBCH 31 – pojawia się pierwsze kolanko nad węzłem krzewienia (widoczne i wyczuwalne).
• BBCH 32 – drugie kolanko znajduje się co najmniej 2 cm nad pierwszym.

Jest to najlepszy moment na ochronę podstawy źdźbła oraz pierwszych liści, które są szczególnie narażone na infekcje grzybowe.

Czynniki wpływające na termin wykonania zabiegu

1. Warunki pogodowe
   • Wysoka wilgotność i umiarkowane temperatury (8–15°C) sprzyjają rozwojowi patogenów grzybowych.
   • Długotrwałe opady i rosa zwiększają ryzyko infekcji.
   • Silny wiatr i nagłe przymrozki mogą wpłynąć na skuteczność oprysku.
2. Faza wzrostu roślin
   • Ochrona powinna być dostosowana do stadium rozwojowego – zbyt wczesny lub zbyt późny zabieg może nie przynieść optymalnych efektów.
   • Różnice w tempie wzrostu roślin w zależności od odmiany pszenicy i warunków glebowych.
3. Presja chorób
   • Wysoka wilgotność i wcześniejsze infekcje mogą wymagać wcześniejszego wykonania zabiegu.
   • Obserwacja dolnych liści i podstawy źdźbła – pierwsze objawy chorób to sygnał do działania.

Skutki zbyt wczesnego lub zbyt późnego wykonania zabiegu

Zbyt wczesny zabieg (BBCH 29 lub wcześniej):
❌ Krótszy czas działania fungicydu – brak ochrony w kluczowej fazie wzrostu.
❌ Możliwe zmycie środka przez deszcz, zanim spełni swoje zadanie.
❌ Zmniejszona skuteczność ochrony podstawy źdźbła.

Zbyt późny zabieg (BBCH 33 i później):
❌ Ryzyko, że infekcja już się rozpoczęła, a straty są nieodwracalne.
❌ Możliwa utrata części potencjału plonowania.
❌ Większa konieczność zastosowania silniejszych i droższych fungicydów w późniejszych fazach.

Aby osiągnąć najlepsze efekty ochrony pszenicy ozimej, zabieg T1 powinien być ściśle dostosowany do fazy BBCH 30-32, z uwzględnieniem warunków pogodowych i presji chorób. Właściwy termin oprysku to inwestycja w zdrowe rośliny i wysokie plony.

Główne zagrożenia chorobowe na etapie T1

Okres wczesnej wiosny to moment, gdy pszenica ozima jest szczególnie podatna na infekcje grzybowe, które mogą osłabić jej rozwój i negatywnie wpłynąć na plonowanie. Właśnie dlatego zabieg T1 jest kluczowym elementem strategii ochrony fungicydowej. Poniżej omówimy najgroźniejsze choroby występujące w tej fazie oraz ich wpływ na kondycję upraw.

Łamliwość podstawy źdźbła (Oculimacula spp.)

🔍 Objawy:

• Brązowe, wydłużone plamy u podstawy źdźbła.
• Późniejsze etapy – nekroza tkanek i osłabienie rośliny.
• W zaawansowanym stadium źdźbła stają się łamliwe, co prowadzi do wylegania łanu.

⚠ Skutki dla plonów:

• Osłabienie systemu korzeniowego i transportu składników odżywczych.
• Wzrost ryzyka wylegania, co utrudnia zbiór i obniża jakość ziarna.
• Możliwa utrata nawet 30% plonów w przypadku silnej infekcji.

🛡 Strategia ochrony:

• Oprysk fungicydami zawierającymi prochloraz, protiokonazol, metkonazol.
• Prawidłowy płodozmian i unikanie siewu pszenicy po pszenicy.

 

Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła (Fusarium spp.)

🔍 Objawy:

• Różowo-brązowe przebarwienia u podstawy źdźbła.
• Osłabienie i zamieranie części systemu korzeniowego.
• W zaawansowanym stadium – zamieranie kłosów (białe, suche kłosy).

⚠ Skutki dla plonów:

• Osłabienie źdźbła zwiększa ryzyko wylegania.
• Ziarno porażone przez fuzariozy może zawierać mykotoksyny, które obniżają jego jakość i przydatność do przemiału.

🛡 Strategia ochrony:

• Stosowanie fungicydów zawierających tebukonazol, protiokonazol.
• Unikanie siewu po kukurydzy, która jest rezerwuarem patogenów Fusarium.

 

Mączniak prawdziwy zbóż i traw (Blumeria graminis)

🔍 Objawy:

• Białe, mączyste naloty na liściach i źdźbłach.
• Wraz z rozwojem infekcji naloty stają się szare i tworzą się czarne owocniki.
• W zaawansowanym stadium – deformacja liści i zahamowanie wzrostu.

⚠ Skutki dla plonów:

• Ograniczenie powierzchni asymilacyjnej liści, co wpływa na spadek fotosyntezy.
• Osłabienie rośliny i zwiększona podatność na inne choroby.

🛡 Strategia ochrony:

• Stosowanie fungicydów zawierających spiroksamina, trifloksystrobina, tebukonazol.
• Wybór odmian odpornych na mączniaka.

 

Rdza brunatna (Puccinia recondita)

🔍 Objawy:

• Początkowo drobne, rdzawe plamki na liściach.
• Plamki przekształcają się w większe skupiska zarodników, które łatwo się rozsiewają.
• W zaawansowanym stadium liście zamierają, co drastycznie obniża wydajność fotosyntezy.

⚠ Skutki dla plonów:

• Straty plonów mogą wynosić nawet 40%, jeśli infekcja rozwinie się przed fazą kłoszenia.
• Wysoka wilgotność i umiarkowane temperatury sprzyjają rozwojowi rdzy.

🛡 Strategia ochrony:

• Oprysk fungicydami z grupy strobiluryn i triazoli (np. azoksystrobina, epoksykonazol, tebukonazol).
• Monitorowanie plantacji – rdza rozwija się bardzo szybko.

 

Septorioza liści (Zymoseptoria tritici)

🔍 Objawy:

• Nieregularne, jasnobrązowe plamy na liściach, często otoczone ciemniejszą obwódką.
• W miarę rozwoju infekcji plamy łączą się i zajmują dużą część liścia.
• Pojawiają się czarne piknidia – skupiska zarodników.

⚠ Skutki dla plonów:

• Znaczne ograniczenie powierzchni asymilacyjnej – roślina nie jest w stanie efektywnie prowadzić fotosyntezy.
• Straty plonów mogą wynosić 20–50%, jeśli infekcja wystąpi w fazie strzelania w źdźbło.

🛡 Strategia ochrony:

• Stosowanie fungicydów zawierających protiokonazol, chlorotalonil, epoksykonazol.
• Unikanie zbyt gęstych zasiewów, które sprzyjają rozwojowi choroby.

 

Wpływ chorób na plon i kondycję roślin

Niechroniona plantacja:
❌ Większa podatność na wyleganie.
❌ Ograniczona fotosynteza → mniejsze wypełnienie ziarna.
❌ Gorsza jakość ziarna → większa liczba porażonych mykotoksynami.
❌ Straty plonów mogą sięgać nawet 40-50%, jeśli infekcja wystąpi wcześnie.

Plantacja z właściwą ochroną T1:
✔ Lepsza zdrowotność roślin i silniejszy system korzeniowy.
✔ Większa efektywność pobierania składników pokarmowych.
✔ Wysoka wydajność fotosyntezy, co przekłada się na plon.
✔ Mniejsze ryzyko strat w okresie dojrzewania i zbioru.

Choroby grzybowe stanowią poważne zagrożenie dla plonów pszenicy ozimej już na wczesnym etapie jej wzrostu. Odpowiedni dobór fungicydów i terminowe wykonanie zabiegu T1 w fazie BBCH 30-32 pozwala na skuteczne ograniczenie presji patogenów, co przekłada się na zdrowe rośliny i wyższy plon o dobrej jakości.

Wybór odpowiednich środków ochrony roślin

Dobór odpowiedniego fungicydu na zabieg T1 ma kluczowe znaczenie dla skuteczności ochrony pszenicy ozimej. Należy uwzględnić spektrum działania, odporność patogenów oraz możliwość łączenia substancji czynnych w celu uzyskania lepszych efektów i zminimalizowania ryzyka uodpornienia grzybów.

Grupy substancji czynnych i ich działanie

Fungicydy stosowane w zabiegu T1 dzielą się na kilka grup chemicznych, które różnią się mechanizmem działania i skutecznością wobec poszczególnych patogenów. Warto stosować preparaty wieloskładnikowe lub mieszać fungicydy z różnych grup, aby ograniczyć ryzyko powstawania odporności.

Triazole (protiokonazol, tebukonazol)

Mechanizm działania:

• Inhibitory biosyntezy ergosterolu – niszczą struktury błon komórkowych grzybów.
• Działanie systemiczne – substancje szybko przemieszczają się w roślinie.
• Działają interwencyjnie i wyniszczająco na większość patogenów.

Skuteczne przeciwko:

• Łamliwość podstawy źdźbła (Oculimacula spp.)
  
• Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła (Fusarium spp.)
  
• Septorioza liści (Zymoseptoria tritici)
  
• Rdza brunatna (Puccinia recondita)

Uwagi:

• Triazole są podstawą ochrony T1, ale w niektórych regionach obserwuje się narastającą odporność septoriozy na tę grupę substancji.
• Zaleca się łączenie z innymi substancjami (np. SDHI, strobiluryny) dla lepszej skuteczności.

Przykłady substancji:

• Protiokonazol – bardzo szerokie spektrum działania, skuteczny na T1.
  
• Tebukonazol – szybkie działanie interwencyjne, dobrze zwalcza mączniaka i rdzę.

 

SDHI (boskalid, fluksapyroksad)

 Mechanizm działania:

• Inhibitory dehydrogenazy bursztynianowej – blokują proces oddychania w komórkach grzybów.
• Silne działanie profilaktyczne i interwencyjne.
• Systemiczne działanie, co zapewnia długotrwałą ochronę.

Skuteczne przeciwko:

• Łamliwość podstawy źdźbła
  
• Septorioza liści
  
• Mączniak prawdziwy

Uwagi:

• Wysoka skuteczność, ale istnieje ryzyko powstawania odporności – SDHI powinny być stosowane w mieszankach.
• Najlepsze efekty daje połączenie SDHI z triazolami i strobilurynami.

Przykłady substancji:

• Fluksapyroksad – dobrze zabezpiecza podstawę źdźbła i liście.
  
• Boskalid – skuteczny przeciwko łamliwości i septoriozie.

 

Strobiluryny (azoksystrobina)

Mechanizm działania:

• Inhibitory oddychania mitochondrialnego – hamują wzrost grzybów.
• Działanie zapobiegawcze – stosowane głównie jako ochrona przed infekcją.
• Mają efekt zieloności (green effect) – poprawiają kondycję rośliny.

Skuteczne przeciwko:

• Mączniak prawdziwy
  
• Rdza brunatna
  
• Septorioza liści

Uwagi:

• Nie działają interwencyjnie, więc najlepiej stosować je profilaktycznie.
• Często łączone z triazolami lub SDHI, aby zwiększyć skuteczność.

Przykłady substancji:

• Azoksystrobina – dobrze chroni liście, wzmacnia odporność roślin.

Kryteria wyboru fungicydów

Dobór odpowiedniego preparatu powinien uwzględniać:

• Spektrum działania – przeciwko jakim chorobom chcemy się zabezpieczyć?
  
• Odporność patogenów – unikanie stosowania wyłącznie jednej grupy substancji.
  
• Warunki pogodowe – np. triazole działają lepiej w niższych temperaturach.
  
• Forma preparatu – zawiesiny, emulsje, koncentraty – wpływa na skuteczność aplikacji.

Przykładowe gotowe mieszanki fungicydowe na T1:

• Prochloraz + protiokonazol + tebukonazol – szerokie spektrum działania.
  
• Fluksapyroksad + epoksykonazol + azoksystrobina – dobra ochrona przed septoriozą i rdzą.
  
• Boskalid + protiokonazol – skuteczność wobec łamliwości źdźbła i septoriozy.

 

Możliwość łączenia substancji dla lepszej skuteczności

Aby uzyskać najlepszy efekt ochrony, warto stosować kombinacje substancji z różnych grup chemicznych.

Przykładowe kombinacje:

• Triazol + SDHI → skuteczne na septoriozę i fuzariozę.
  
• Triazol + strobiluryna → dobre działanie zapobiegawcze i lecznicze.
  
• SDHI + strobiluryna → wydłużony okres ochrony.

Przykładowe programy ochrony:

Strategia	Substancje czynne	Zalety
T1 – standardowa	Protiokonazol + tebukonazol	Skuteczna ochrona podstawy źdźbła i liści
T1 – ochrona premium	Fluksapyroksad + epoksykonazol + azoksystrobina	Długotrwała ochrona przed septoriozą i rdzą
T1 – intensywna presja chorób	Prochloraz + boskalid + tebukonazol	Wysoka skuteczność wobec łamliwości źdźbła i septoriozy

 

Dobór odpowiednich środków ochrony roślin na T1 ma kluczowe znaczenie dla skuteczności uprawy pszenicy ozimej. Najlepsze efekty daje stosowanie mieszanki triazoli, SDHI i strobiluryn, co zapewnia:

• Skuteczną ochronę podstawy źdźbła i liści.
• Działanie interwencyjne i zapobiegawcze.
• Zmniejszenie ryzyka odporności patogenów.

Odpowiednio dobrane fungicydy pozwalają na zdrowy rozwój roślin i maksymalizację plonów, co przekłada się na lepsze wyniki ekonomiczne gospodarstwa.

Jak prawidłowo wykonać zabieg T1?

Zabieg T1 to kluczowy element strategii ochrony pszenicy ozimej przed chorobami grzybowymi. Nawet najlepiej dobrany fungicyd nie przyniesie oczekiwanych efektów, jeśli zostanie niewłaściwie zastosowany. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady prawidłowego wykonania zabiegu T1.

Dobór odpowiedniej dawki i stężenia

Zasady dawkowania:

• Stosowanie zalecanych dawek podanych przez producenta – obniżenie dawki może zmniejszyć skuteczność, a zwiększenie może powodować fitotoksyczność.
• Dostosowanie ilości cieczy roboczej do rodzaju uprawy i fazy wzrostu.

Przykładowe dawki wybranych fungicydów na T1:

Substancja czynna	Przykładowa dawka
Protiokonazol + tebukonazol	0,8–1,0 l/ha
Fluksapyroksad + epoksykonazol	1,0 l/ha
Boskalid + protiokonazol	1,0–1,2 l/ha

 

⚠ Częsty błąd:

• Zbyt niska dawka może prowadzić do nieskutecznego zwalczania patogenów i rozwoju odporności.
  
• Zbyt wysoka dawka może obciążać rośliny i zwiększać koszty uprawy.

 

Technika oprysku – klucz do skuteczności

Prawidłowo wykonany zabieg zapewnia jednolite pokrycie roślin cieczą roboczą, co zwiększa efektywność fungicydów.

Najważniejsze parametry oprysku:

Ciśnienie robocze:

• Zalecane: 2,5–3,5 bar.
• Zbyt niskie ciśnienie → krople są duże, mogą spływać z liści.
• Zbyt wysokie ciśnienie → powstają drobne krople, które mogą ulec znoszeniu.

Wielkość kropli:

• Średnie i drobne krople (200–300 μm) są najbardziej efektywne.
• Zbyt duże krople nie pokrywają dobrze powierzchni liścia.

Prędkość jazdy opryskiwacza:

• Zalecana prędkość: 6–8 km/h.
• Zbyt szybka jazda powoduje nierównomierne pokrycie roślin.

Wysokość belki opryskowej:

• Zalecana: 40–50 cm nad roślinami.
• Zbyt nisko: nierównomierny oprysk.
• Zbyt wysoko: znoszenie cieczy na sąsiednie pola.

Ilość cieczy roboczej na ha:

• Zalecana dawka: 200–300 l/ha.

Rodzaj dysz:

• Dysze płaskostrumieniowe (Lechler, TeeJet, Albuz) – dobre pokrycie liści.
• Dysze inżektorowe – zmniejszają znoszenie cieczy, dobre w wietrznych warunkach.

 

Warunki pogodowe podczas zabiegu

Nie wykonuj zabiegu w niesprzyjających warunkach!

Czynnik	Optymalne warunki	Nieodpowiednie warunki
Temperatura	10–20°C	< 5°C lub > 25°C
Wilgotność powietrza	> 60%	< 50% (ryzyko parowania)
Wiatr	< 4 m/s	> 5 m/s (znoszenie cieczy)
Deszcz	Brak opadów przez min. 2–3 godz.	Opady przed i po zabiegu

 

⚠ Częsty błąd:

• Oprysk w zbyt wysokiej temperaturze → ciecz szybko paruje, zmniejszając skuteczność.
  
• Oprysk przed deszczem → substancja spłukuje się z liści.

Znaczenie adiuwantów i ich wpływ na skuteczność zabiegu

Adiuwanty to substancje wspomagające działanie fungicydów. Ich zastosowanie poprawia:

• Przyczepność cieczy roboczej do roślin.
• Rozprowadzenie substancji czynnej na powierzchni liści.
• Przenikanie fungicydu do tkanek roślinnych.

Rodzaje adiuwantów i ich funkcje:

Rodzaj adiuwanta	Działanie	Przykłady
Olejowe	Zwiększają penetrację substancji w roślinie	Olejan 85 EC, Toil
Na bazie surfaktantów	Poprawiają zwilżenie i przyczepność cieczy	Trend 90, Silwet
Antyznoszeniowe	Redukują znoszenie cieczy roboczej	Elastiq Ultra

 

⚠ Częsty błąd:

• Nieodpowiedni adiuwant może osłabić działanie substancji czynnej.
  
• Zbyt duża ilość adiuwanta może powodować fitotoksyczność.

Częste błędy przy wykonywaniu zabiegów fungicydowych

• Zbyt niska dawka substancji aktywnej – ryzyko rozwoju odporności u patogenów.
  
• Zbyt duża dawka – niepotrzebne koszty i ryzyko uszkodzenia roślin.
  
• Niewłaściwe ciśnienie oprysku – za duże powoduje znoszenie, za małe nie zapewnia dokładnego pokrycia.
  
• Oprysk w złych warunkach pogodowych – deszcz, silny wiatr, wysoka temperatura.
  
• Nieprawidłowa wysokość belki opryskowej – za wysoko lub za nisko.
  
• Zaniedbanie czyszczenia opryskiwacza – resztki innych środków mogą uszkodzić rośliny.
  
• Nieprawidłowe pH wody – niektóre fungicydy są wrażliwe na wysokie pH wody (np. triazole).

Aby zabieg T1 był skuteczny, należy:

• Stosować odpowiednie dawki i nie obniżać ich poniżej zaleceń producenta.
  
• Używać właściwej techniki oprysku – odpowiednie ciśnienie, dysze, wysokość belki.
  
• Przeprowadzać zabieg w optymalnych warunkach pogodowych.
  
• Dodawać adiuwanty, aby zwiększyć skuteczność fungicydów.
  
• Unikać częstych błędów, takich jak nieodpowiednie warunki aplikacji czy źle dobrana dawka.

Prawidłowo wykonany zabieg T1 chroni uprawę przed kluczowymi chorobami i zapewnia wysoki plon.

Alternatywne metody ochrony przed chorobami w uprawie pszenicy ozimej

Choć chemiczne środki ochrony roślin są skuteczne w zwalczaniu chorób grzybowych, ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do problemów, takich jak odporność patogenów, negatywny wpływ na środowisko czy zwiększone koszty produkcji. Dlatego coraz większe znaczenie zyskują alternatywne metody ochrony, które wspierają zdrowotność roślin i zmniejszają presję chorób.

Znaczenie odporności odmianowej w ograniczaniu presji chorób

Wybór odpowiedniej odmiany pszenicy może znacznie ograniczyć konieczność stosowania fungicydów. Odmiany odporne lub tolerancyjne na kluczowe patogeny pozwalają zmniejszyć presję infekcji i ograniczyć koszty ochrony chemicznej.

 Najważniejsze cechy odporności odmianowej:

• Odporność na mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis)
  
• Odporność na rdzę brunatną (Puccinia recondita)
  
• Tolerancja na septoriozę liści (Zymoseptoria tritici)
  
• Odporność na choroby podstawy źdźbła (Oculimacula spp., Fusarium spp.)

Jak wybrać odpowiednią odmianę?

• Sprawdzić listy odmian rekomendowanych przez COBORU lub inne instytuty badawcze.
• Dobierać odmiany do lokalnych warunków glebowych i klimatycznych.
• Stosować mieszanki odmianowe, co zwiększa różnorodność genetyczną w łanie i ogranicza rozwój epidemii.

⚠ Częsty błąd:

• Wybór odmian o wysokim potencjale plonowania, ale podatnych na choroby → konieczność intensywnej ochrony fungicydowej.

Płodozmian i uprawa gleby jako element prewencji

Monokultura zbóż sprzyja nagromadzeniu patogenów w glebie i resztkach pożniwnych, co zwiększa presję chorób. Dlatego właściwy płodozmian i odpowiednia uprawa gleby to kluczowe elementy strategii prewencyjnej.

Zalecenia dotyczące płodozmianu:

• Unikanie siewu pszenicy po pszenicy – najlepiej zachować 2–3 lata przerwy.
• Wprowadzanie roślin niezbożowych (np. rzepak, rośliny strączkowe) – zmniejsza presję patogenów glebowych.
• Siew odmian o różnym terminie dojrzewania – ogranicza jednoczesny rozwój chorób w łanie.

Znaczenie uprawy gleby:

• Orka jesienna – przykrywa resztki pożniwne, zmniejszając źródła infekcji.
• Uprawa uproszczona – wymaga skutecznej ochrony resztek pożniwnych (np. poprzez zastosowanie preparatów mikrobiologicznych).
• Płytkie podorywki i mulczowanie – ograniczają rozprzestrzenianie się patogenów w glebie.

⚠ Częsty błąd:

• Brak płodozmianu → kumulacja patogenów, zwiększone ryzyko chorób podstawy źdźbła.
  
• Nieodpowiednie rozdrobnienie resztek pożniwnych → źródło infekcji na kolejny sezon.

Wpływ odżywiania roślin i mikroelementów na zdrowotność pszenicy

Prawidłowe odżywienie roślin wzmacnia ich odporność na choroby i poprawia zdolność regeneracji po infekcji.

Kluczowe składniki odżywcze i ich wpływ na zdrowotność pszenicy:

Składnik	Funkcja w roślinie	Skutki niedoboru
Azot (N)	Wzrost biomasy i rozwój liści	Osłabiona kondycja roślin, większa podatność na rdze
Fosfor (P)	Wzmacnia system korzeniowy, poprawia odporność na stresy	Spowolniony wzrost, większa podatność na fuzariozę
Potas (K)	Wzmacnia ściany komórkowe, poprawia odporność na stresy	Większa podatność na mączniaka i rdze
Magnez (Mg)	Kluczowy dla fotosyntezy, zwiększa odporność na stresy	Chlorozy liści, słabsza odporność na choroby
Miedź (Cu)	Ogranicza rozwój grzybów, poprawia lignifikację tkanek	Większa podatność na fuzariozę
Mangan (Mn)	Wzmacnia odporność na stresy, poprawia fotosyntezę	Większa podatność na septoriozę i mączniaka

 

Jak poprawić dostępność składników odżywczych?

• Analiza gleby i liści – pozwala dostosować nawożenie do faktycznych potrzeb roślin.
• Stosowanie nawożenia dolistnego – uzupełnia braki mikroelementów w kluczowych fazach wzrostu.
• Unikanie nadmiernego nawożenia azotem – nadmiar azotu może zwiększać podatność na choroby.

Alternatywne metody ochrony roślin mogą znacząco zmniejszyć presję chorób i ograniczyć potrzebę stosowania fungicydów.

• Odmiany odporne – klucz do zmniejszenia strat plonów.
  
• Płodozmian i odpowiednia uprawa gleby – eliminują źródła infekcji.
  
• Prawidłowe nawożenie i mikroelementy – wzmacniają odporność roślin.

Połączenie tych metod z ochroną chemiczną pozwala na efektywne zarządzanie zdrowotnością pszenicy i osiągnięcie wysokiego plonu przy mniejszym ryzyku rozwoju odporności patogenów.

Analiza ekonomiczna: czy warto inwestować w ochronę T1?

Koszt wykonania zabiegu T1 obejmuje:

• Cena fungicydu – zależy od wybranych substancji czynnych i ich ilości.
• Koszt aplikacji – uwzględnia zużycie paliwa, robociznę, zużycie opryskiwacza.
• Koszt adiuwantów – jeśli są stosowane w celu poprawy skuteczności oprysku.

Potencjalne straty bez ochrony T1:

• Utrata 10-30% plonu w wyniku rozwoju chorób podstawy źdźbła i liści.
  
• Pogorszenie zdrowotności roślin, co może wpłynąć na dalszy rozwój łanu.
  
• Wyższa podatność na choroby w kolejnych fazach rozwojowych → konieczność droższego zabiegu T2.

Przykładowe wyliczenie opłacalności T1:

• Średni koszt zabiegu: 150-250 zł/ha (fungicyd + aplikacja).
  
• Średni plon pszenicy: 7 t/ha.
  
• Potencjalna utrata plonu: 0,7–2 t/ha.
  
• Cena pszenicy: 1000 zł/t.
  
• Możliwa strata: 700–2000 zł/ha.

Wniosek:
Zainwestowanie 200 zł/ha w T1 pozwala uniknąć strat rzędu 700–2000 zł/ha, co czyni zabieg ekonomicznie opłacalnym.

Porównanie kosztów zabiegu do potencjalnych strat w plonie

Co się dzieje, jeśli pominiemy T1?

Scenariusz	Koszt zabiegu	Potencjalne straty w plonie	Łączny bilans
Brak T1	0 zł/ha	-1000 zł/ha (spadek plonu)	-1000 zł/ha
Minimalna ochrona (tańszy fungicyd)	150 zł/ha	-300 zł/ha	-450 zł/ha
Optymalne T1 (dobór skutecznych substancji)	200 zł/ha	-100 zł/ha	-300 zł/ha
Drogie rozwiązanie (najlepsze fungicydy + adiuwanty)	300 zł/ha	0 zł/ha	-300 zł/ha

 

Co wynika z tabeli?

• Brak ochrony prowadzi do największych strat finansowych.
• Oszczędzanie na T1 może skutkować większymi stratami w plonie niż koszt samego zabiegu.
• Dobór odpowiedniego środka pozwala zoptymalizować koszty i skuteczność ochrony.

Strategie optymalizacji kosztów – kiedy można oszczędzić, a kiedy warto zainwestować więcej?

Kiedy można oszczędzić na zabiegu T1?

• Gdy odmiana pszenicy ma wysoką odporność na choroby → mniejsze ryzyko infekcji.
  
• Przy niskiej presji chorób → np. po chłodnej i suchej wiośnie.
  
• Gdy pszenica jest uprawiana w płodozmianie → mniejsze ryzyko infekcji podstawy źdźbła.
  
• W przypadku stosowania prewencyjnych metod ochrony → np. odpowiednie nawożenie i uprawa gleby.

Można wtedy zastosować tańszy fungicyd jednoskładnikowy lub ograniczyć dawkę.

Kiedy warto zainwestować więcej w T1?

• W latach o ciepłej i wilgotnej wiośnie → większe ryzyko infekcji.
  
• Na polach po monokulturze zbóż → wyższa presja chorób podstawy źdźbła.
  
• Gdy prognozy wskazują na intensywny rozwój patogenów → lepiej zapobiegać niż leczyć.
  
• Gdy planowany jest wysoki poziom plonowania → warto chronić inwestycję w nawożenie.

W tych przypadkach opłaca się zastosować mieszankę kilku substancji czynnych o szerokim spektrum działania.

 

Podsumowanie

• Zabieg T1 jest ekonomicznie uzasadniony, ponieważ pozwala uniknąć strat plonów rzędu 1000-2000 zł/ha przy kosztach ok. 150-250 zł/ha.

• Dobór odpowiednich środków ochrony pozwala zoptymalizować koszty.

• W latach o wysokiej presji chorób warto postawić na skuteczniejsze (choć droższe) rozwiązania.

• Przy niskim zagrożeniu można oszczędzić, stosując łagodniejsze środki ochrony.

• Strategiczne podejście do ochrony T1 pozwala zwiększyć rentowność uprawy pszenicy i zabezpieczyć plony przed stratami.